زیست شناسی سرخرطومی طبق خارلته Rhinocyllus conicus Fröl. 1792 (Col.: Curculionidae) عامل مهار زیستی علف هرز خارلته Cirsium vulgare (Savi.) Ten. (Asteraceae) در منطقه ی ارومیه

چکیده علف هرز خارلته،Cirsium vulgare (Savi.) Ten. 1835 ، گیاهی است دو ساله که باعث بروزمشکلات جدی در مراتع و مزارع می­شود. در این پژوهش، زیست­شناسی سرخرطومی طبق خارلتهRhincyllus conicus Fröl,  ، به عنوان یک عامل مهار زیستی این علف­هرز، در منطقه­ی ارومیه مطالعه شد. نتایج نشان داد که این سرخرطومی دارای یک نسل در سال بوده و به صورت حشره­ی کامل زمستا­ن­گذرانی می­کند. حشرات کامل در اوایل خرداد ماه از پناه­گاه زمستانه خارج و ضمن استقرار روی گیاه میزبان و جفت­گیری متناوب، از برگ ­و ساقه­های نرم آن تغذیه می­کنند. ماده­های بارور، تخم­های خود را به صورت انفرادی در زیر طبق و در حفره­ای که خود آن را ایجاد می­کنند، قرار می­دهند. دوره­ی رشد و نمو جنینی در شرایط طبیعی پنج تا هشت روز طول می­کشد. لاروها بعد از خروج از تخم، وارد طبق شده و تا شش عدد لارو در درون طبق­های بزرگ­تر می­توانند رشد کنند. رشد و نمو لاروی در شرایط طبیعی 5±27 روز طول می­کشد. لاروها ضمن رشد و نمو، از بافت­های درونی طبق و بذور آنها تغذیه کرده و باعث از بین رفتن و یا تخریب بذرهای درون طبق می­شوند. لاروهای کامل یک حجره شفیرگی تخم مرغی شکل تیره رنگ در طبق درست کرده و درون آن تبدیل به شفیره می­شوند. دوره شفیرگی در 14-9 روز کامل شده و اولین حشرات کامل نسل جدید از اواسط تیرماه ظاهر، و با ترک طبق، مکان مناسبی را برای زمستان­گذرانی جستجو می­کنند. حشرات زمستان­گذران در اوایل خرداد ماه سال بعد، از مکان­های زمستان­گذرانی خود خارج می­شوند. لاروهای این سرخرطومی توسط دو گونه از زنبورهای پارازیتوئید به نام­های Baryscapus crssicornis (Hym.: Eulophidae) و Bracon armeniacus (Hym.: Braconidae) پارازیته می­شوند. زنبور B. armeniacus برای اولین بار از ایران گزارش می­شود.